امر به معروف و نهی از منکر در روایات

الف) امام باقر می‏فرماید:

امر به معروف و نهی از منکر در آیات

بخش اول: آیات

ضرورت امر به معروف و نهی از منکر

1. . دو گرایش درزمینه مسئولیت اجتماعی افراد

اهمیت و جایگاه امر به معروف و نهی از منکر

اسلام ملاک وحدت در جامعه اسلامی را ایمان به خدا می‌داند و از‌این‌روی بر افرادی که با این ملاک وحدت در جامعه حضور دارند، به گونه خاصی حساس است. این حساسیت به‌قدری است که هر فردی را در برابر فرد دیگر مسئول قرار داده است تا همگان به نقشی که در تشکیل جامعه دارند توجه کنند و به این وحدت خدشه وارد نشود. امر به معروف و نهی از منکر در اسلام چنین ماهیتی دارد و از‌این‌روی برای فرد مسلمان، این مفهوم بامعناست؛ اما در جامعه و فرهنگ غربی اصلاً چنین مفهومی مورد توجه نیست. در آن جوامع، حداکثر، دولت، آن هم به‌حد ضرورت که نیازهای جامعه را تأمین کند، مسئولیت دارد، و دیگر به هیچ مسئولیتی برای افراد در برابر یکدیگر معتقد نیستند. بالاتر از این، آنان بر این اعتقادند که حتی فرد حق ندارد در زندگی فردی دیگران ـ یعنی هر آنچه ضرر محسوسی برای دیگران ندارد ـ دخالت کند.

مفهوم امر به معروف و نهی از منکر

✳ واژه *معروف* از ریشه «عرف» به معنای *کار خوب و پسندیده* است، و خداپرستان از آن «پسندیده نزد خدا» را اراده می‏کنند.

 ✳ واژه ی *منکر* نیز از ماده «نکر»، و معنای آن *بر‌خلاف معنای معروف* بوده، در عرف دین‏داران، به معنای کاری است که خداوند از آن راضی نباشد.

 

✳ *امر به معروف و نهی از منکر* در نگاهی کلی‌تر عبارت است از هرگونه تلاشی که به‌منظور اثر گذاشتن بر دیگری صورت می‏گیرد تا وی را به انجام کار واجبی وادارد، یا از کار حرامی باز دارد.

انگیزه‌ی علامه مصباح از تالیف کتاب

✳ امر به معروف و نهی از منکر از جمله فرایض دینی و از ضروریات اسلام است که جامعه دینی را پر‌نشاط می‌سازد، و در صورت اهتمام مردم و مسئولان به این وظیفه شرعی، بسیاری از زشتی‌ها از جامعه رخت بر‌می‌بندد و ارزش‌های دینی و انسانی حاکم می‌شود.

✳ محققانی همچون مایکل کوک انگلیسی خلأ چنین تکلیفی را در جوامع فعلی خود، زمینه‌ساز رشد رذایل و بی‌اعتنایی آنان در برابر مفاسد و شرارت‌های رو به افزایش آن جوامع دانسته‌اند. ازاین‌روی برای ترویج و توسعه این فریضه فراموش‌شده، وظیفه سنگینی بر عهده اندیشمندان و عالمان دین است تا آن را تعریف، تبیین و تشریح کنند.

✳ آیت‌الله مصباح یزدی، دامت برکاته، از جمله بزرگ‌اندیشمندانی است که با توجه به اهمیت و جایگاه رفیع این فریضه، همواره در بیانات خود کوشیده‌اند تا این دغدغه را در سطح جامعه ایجاد کنند که ترک این فریضه، در میان مردم و نیز مسئولان نظام، چه تبعات شومی را در پی دارد.